Bijna 25 jaar geleden was Amsterdam een week lang het roze centrum van de wereld dankzij Gay Games Amsterdam 1998. Maxim Bezembinder was als Frau Antje de vrolijke mascotte van dit bijzondere evenement: ‘Het meest trots ben ik dat we aan de wereld hebben laten zien dat je gewoon jezelf kan zijn. Dat iedereen die er was, alle Amsterdammers maar vooral ook die buitenlanders die uit landen als Zimbabwe kwamen, uit Aziatische landen, zagen dat je jezelf kon zijn en dat het goed was om jezelf te zijn. Je hoeft je nergens voor te schamen. Je kan met diegene van wie je houdt hand in hand over straat lopen en je veilig voelen.’
Coverfoto: Maxim Bezembinder met een levensgrote foto van zichzelf als Frau Antje. Foto: MacSiers Imaging
Maxim Bezembinder: ‘In die week had ik een hele rare positie, maar alle mensen die die week toen in Amsterdam hebben beleefd, hebben het achteraf over de meest fantastische week van hun leven. Andere momenten, zoals een huwelijk of een begrafenis, zijn natuurlijk ook heel belangrijk, maar die sfeer die week was ongekend. De bedankjes, die ik later terug kreeg, waren in die woorden: het was ongelooflijk bijzonder.’
Hoe zag jouw week eruit?
‘Elke ochtend werd ik opgehaald in de make-up, in die jurk en klompen en dan werd ik van hot naar her en van her naar hot gereden. In het Concertgebouw was een festival waar ik even acte de presence moest doen. In de pauze moest ik weer weg, naar iets anders toe. Dus bij de deur word ik als een soort Beatrix ontvangen, schud wat leuke mensen een handje, kusje, kusje, ik word meegenomen, er gaat een deur open en ik blijk voor de dirigententrap te staan… Dus daar stond ik op mijn klompen en de zaal dacht: ha, het gaat beginnen! Terwijl ik dacht (klein stemmetje): Oh hallo, ik kom alleen maar even kijken hoor. Dus ik ben zwaaiend op mijn klompen de trap afgelopen, heb iedereen een hand gegeven en ben lekker gaan zitten. Ik kreeg een staande ovatie, terwijl ik niets had gedaan!
‘Ik ben op de gekste plekken geweest, zelfs het voetbaltoernooi.’ Terzijde: ‘Ja sorry, ik ben homo. Maar in de massagetent heb ik voor een foto een voetballer gemasseerd in zijn onderbroek. Dat was het meest sexy dat ik die hele week gedaan heb. Verder was ik die week na 12 uur echt nergens toe in staat. Ik ging van de ene naar de andere sporthal. Ik ben echt geleefd die week.
‘En dan had je natuurlijk de pers. In de Stopera was het perscentrum en een BBC-journalist wilde me interviewen voor de Breakfast Show. Op de Blauwbrug met op de achtergrond de Stopera. Maar rond de Stopera was Friendship Village en daar was het voortdurend feest. Dus ik zei: “Het duurt wel een half uur om bij die brug te komen.” Die man keek me aan: “Het is maar 50 meter lopen.” Maar zodra ik mijn klompen buiten de Stopera zette, brak de hel los. Iedereen wilde met me op de foto en een praatje maken. Dat was mijn taak dus ik zei nooit nee. Uiteindelijk kostte het drie kwartier om bij de brug te komen. Maar goed, mijn hele familie in Engeland heeft me de volgende ochtend bij de Breakfast Show gezien.’
Hoe raakte je betrokken?
‘Picture this. Op een avond in 1993 zit ik op de bank naar het tienuurjournaal te kijken. Het ging over de Gay Games, waar ik nog nooit over had gehoord. In Washington werd een boek overhandigd en op de voorkant staat een foto van mij! Ik dacht: heb ik dit nou echt gezien? En ja, het bleek echt zo te zijn! Voor het bid om de Gay Games naar Nederland te halen, was dat fotoboek gemaakt. Maar ze hadden geen coverfoto. Toen heeft een van de fotografen een archieffoto voorgesteld die hij tijdens de opening van de iT-discotheek had gemaakt. Tijdens die opening hebben mijn vriend Bas en ik als Frau Antje opgetreden.
‘Via via werd ik daarna benaderd of ik wat pr tijdens de Gay Games 1994 in New York wilde doen, op een beurs en tijdens de sluitingsceremonie in Yankee Stadium. De volgende dag was de herdenking van de Stonewallrellen die 25 jaar eerder plaatsvonden. Tijdens een kilometerslange optocht heb ik de Nederlandse delegatie ‘geleid’ en ben op elke straathoek geïnterviewd door de wereld en zijn moer. Vrienden van me waren in Turkije en die hebben me daar op televisie gezien. Het was blijkbaar wereldnieuws dat een Nederlandse man in Frau Antjekostuum op klompen door New York liep.’
Hoe zag je er als Frau Antje uit?
‘Ik droeg Volendamse klederdracht. Met een spatel bracht ik blauwe oogschaduw aan. Het was niet verfijnd, zoals travestie tegenwoordig is. Nee, vuurrode lippenstift en mijn make-up was in drie minuten klaar. Ik kon het overal aanbrengen, zelfs zonder spiegel. In die tijd speelde het dat travestie vrouwonvriendelijk zou zijn. Maar omdat ik vrouwen niet imiteerde vonden zij me niet bedreigend. Voor de mannen was ik niet seksueel intimiderend dus iedereen vond Frau Antje leuk.
‘Het kostuum heb ik zelf gemaakt. Daar zat een bloemetjespatroon in en een tijd later heeft Glenn Hewitt, een Amsterdamse kostuumontwerper uit mijn vriendenkring, het kostuum opnieuw gemaakt en de bloemen vervangen door stof met logootjes van de Gay Games. Hij had het zo gemaakt dat het makkelijk in een koffertje kon en er weer keurig uitkwam. Ik ben ermee Amerika door geweest: New York, San Francisco, Chicago, Montreal, maar ook Europa: van Stockholm tot Lissabon, van Manchester tot Berlijn, en alles wat daartussen ligt.
Tekst loopt door onder de afbeelding
‘Bij een internationaal congres werkte ik met heel serieuze Amerikanen, met heel veel humor – not! – die me compleet negeerden. Dat congres werd geopend door Erica Terpstra, destijds staatssecretaris, maar voor de buitenlanders minister. Dat vonden die Amerikanen waanzinnig: een minister die een gay congres opent! Dus die stonden allemaal in gelid klaar om haar als eerste een hand te geven en ik stond erbij als beeldvulling. Maar toen Erica Terpstra aankwam en mij zag staan, riep ze: “Lieverd! Geweldig! Leuk, kom, waar gaan we naartoe?” Ze negeerde de Amerikanen, pakte mijn arm en samen stiefelden we naar binnen. Voor die Amerikanen was dat een omslagpuntje. Toen had ik mijn nut als mascotte wel bewezen.’
Waarom werd juist de Amsterdamse Gay Games zo’n mijlpaal?
‘Amsterdam was toen de Gay Capital of Europe. Dat zijn we daarna toch wel kwijt geraakt aan andere steden als Londen, Parijs, Manchester. Maar zeker voor Amerikanen was Amsterdam toen het Sodom en Gomorrah van Europa. Het is dus in precies de goede tijd geweest en het was heel groot: niemand kon er omheen. Vooraf dachten veel mensen: is die Gay Games nou wel echt nodig? Maar het werd een waanzinnig feest. Heel veel buitenlanders vonden het een eye-opener dat je gewoon hand in hand door de stad kon lopen. Dat kon nergens ter wereld. De vraag is natuurlijk wel: kan dat in Nederland nu nog, 25 jaar later? Maar in die week kon het. Wij waren even de stad. De stad was van ons.’
Je werd de verpersoonlijking van de Games, stond op allerlei affiches en ansichtkaarten. Heeft je dat later gehinderd?
‘Nee, dat heeft me nooit gehinderd. Want, ik heb het daarna nooit meer gedaan. De laatste keer dat ik het kostuum aan heb gehad was op 8 augustus 1998. Daarna was het klaar. Zoiets groots zal ik nooit meer meemaken, en eerlijk gezegd hoeft dat ook niet meer. Ik vond het ook heel prettig om het kostuum weer uit te doen en anoniem, mezelf te zijn. De hele week erna heb ik geslapen. Ik was gebroken. De Gay Gamesweek was een hele intensieve, vermoeiende, maar fantastische week die ik nooit meer zo zal meemaken. Maar de leukste periode was de vijf jaar daarvoor. Het ernaartoe leven, want daarna was het ook helemaal voorbij. Toen was Amsterdam niet meer het Amsterdam van de Gay Games.’
Je schenkt het kostuum nu aan IHLIA die het tussen 1 en 7 augustus 2022 gaat tentoonstellen. Wat voel je daarbij?
‘Eindelijk weer wat ruimte erbij in de kast (lacht). Ik heb het kostuum en de klompen altijd bewaard maar zonder doel. Ik wist alleen zeker dat ik het nooit meer zou dragen. Ik vind het mooi dat het een tastbare herinnering wordt, dat mensen het kunnen zien, kunnen aanraken en er een herinnering aan kunnen ophalen. Want straks zijn alle herinneringen aan de Gay Games natuurlijk weg, want dan zijn we allemaal dood.’
Wat is je mooiste herinnering?
‘Dat is een gevoel, een gevoel van warmte en liefde als ik aan die week terugdenk. Het beeld is een collage van kleine momenten als kleine fotootjes. Fantastisch dat ik een onderdeel van dat grote feest heb mogen zijn. Al die mensen die er 25 jaar geleden waren moeten in 2023 weer naar Amsterdam komen. Die mensen waar ik toen geen tijd voor heb gehad, niet gezien heb, die wil ik nog een keer ontmoeten om ze te vragen hoe het nu met ze is. De jongens en meiden die ik ontmoet heb in Lissabon, in San Francisco, in New York, in Berlijn. Die voetballer, die ik gemasseerd heb in de tent. We zijn allemaal wat ouder, grijzer, dikker of dunner, kaler geworden. Dat maakt niet uit. Kom volgend jaar in die eerste week van augustus naar Amsterdam om nog een keer die herinneringen op te halen.
‘Die mensen die er 25 jaar geleden bij waren, die gaan voor een sfeer zorgen dat al die mensen die er toen niet bij waren zeggen: “Wow, dit moet weer terugkomen!” En er moet ook een moment zijn dat we denken aan de mensen die er 25 jaar geleden wel waren maar die er nu niet meer bij zijn. Er zijn mensen die ik mis en het zou mooi zijn om die op een ochtend te herdenken. En dan gaan we de rest van de tijd feestvieren omdat het zo mooi was toen.’
Reactie van Movisie-expert Simon Timmerman:
‘Frau Antje was als mascotte een belangrijk symbool voor de Gay Games. De term mascotte kennen we veelal vanuit de sportwereld, maar deze Frau Antje kun je zien als rolmodel en als vertegenwoordiger van de lhbti+-sportwereld. Ze vertegenwoordigde als boegbeeld het grootste sportevenement voor lhbti+-sporters vanuit de hele wereld in een tijd waar weinig sporters open waren over hun lhbti+-zijn.
‘Bij het verhaal van Maxim moet ik erg denken aan de huidige populariteit van de dragscene en programma’s als RuPauls Dragrace. Al was Frau Antje misschien een tikkeltje clownesk en niet zo perfect als de huidige drag queens; het vertegenwoordigde een wereld, een gemeenschap die zich niet identificeerde als hetero of cisgender. In 1998 waren er veel minder lhbti+-rolmodellen dan nu, dat verklaart denk ik ook de aantrekkingskracht. Nu zijn er gelukkig veel meer rolmodellen die seksuele en genderdiversiteit in de breedte vertegenwoordigen. Op televisie, in de hitlijsten, commercials, films en series. Voor het bevorderen van zelfacceptatie van lhbti+-personen en meer begrip bij het grote publiek zijn rolmodellen van ontzettend groot belang.’
Reactie van Movisie-expert Hanneke Felten:
‘Een mascotte lijkt misschien vooroordelen ten aanzien van lhbti+-personen niet te verminderen, maar uit dit artikel blijkt hoe de mascotte bedroeg aan de gezellige en fijne sfeer van de Gay Games. En dat is heel belangrijk. Uit onderzoek weten we dat je de omgeving of context bewust moet kiezen als je vooroordelen wilt verminderen. Je krijgt andere associaties als je lhbti+-personen ziet op een gezellige familiebarbecue dan bijvoorbeeld in een gevangenis. Ook geur is van invloed: In een onderzoek naar de attitude ten aanzien van homoseksuele mannen werd de attitude negatiever zodra de heteroseksuele proefpersonen een vieze geur roken op het moment dat zij nadachten over homoseksuelen.
‘Kortom, een positieve sfeer en context zorgen voor een positieve associatie en dus voor minder vooroordelen. Wil je een klas voorlichten over lhbti+, neem dan een voorbeeld aan de gezellige sfeer tijdens Gay Games Amsterdam 1998: Neem de leerlingen mee de klas uit, naar een fijne locatie met lekker eten, mooie aankleding en leuke muziek en ga daar het gesprek aan over lhbti+. De kans is dan groter dat zij een positieve associaties ontwikkelen met lhbti+-personen dan in een muf ruikend klaslokaal.’
25 ervaringsverhalen over Gay Games Amsterdam 1998
Gay Games Amsterdam 1998 geldt wereldwijd nog steeds een van de grootste lhbti-evenementen ooit met ruim 3.000 vrijwilligers, ca. 15.000 deelnemers, en in totaal zo’n 250.000 bezoekers.
Paul van Yperen, destijds woordvoerder van Gay Games, zoekt zijn oud-collega’s, deelnemers en bezoekers op om hun verhalen over die mijlpaal vast te leggen en vraagt steeds aan twee jonge Movisie-experts, Hanneke Felten en Simon Timmerman, wat we nu van hun ervaringen kunnen leren. Bij elk verhaal vind je foto’s van toen van Marian Bakker en van nu van MacSiers Imaging.
Het verhaal van Maxim verscheen eerder op 16 mei 2022 op Movisie.nl