Ruth Gursky was de winnaar van de grote prijs van Gay Games Amsterdam 1998: de Tom Waddell Award. The Federation of Gay Games kende haar deze prestigieuze prijs toe vanwege het binnen recordtijd opzetten van het een na grootste deelnemersteam, Team New York. De New Yorkse richtte in 1997 dit team in ruste opnieuw op na een telefoontje uit Amsterdam van Paul van Yperen, destijds persvoorlichter van de Gay Games. Via Teams vroeg Paul haar ruim 25 jaar later naar haar ervaringen en ook naar hoe het nu met de lhbti+-sport in de Verenigde Staten gaat.
Coverfoto: Ruth Gursky (privéfoto)
Ruth Gursky: ‘De uitreiking van de Tom Waddell Award, genoemd naar de overleden oprichter van de Gay Games, was tijdens de Closing Ceremony in de Amsterdam Arena. In een heel klein wagentje werd ik de Arena binnengereden, denk aan de helft van een Volkswagen Kever. Daarin hadden ze me opgevouwen en later moesten ze me er echt uittrekken. In de Arena waren wel 50.000 mensen van over de hele wereld en die waren allemaal aan het juichen. Ik was totaal gedesoriënteerd en had geen idee waar mijn Team New York zat. Bij de Sluitingsceremonie loop je namelijk niet met je team naar binnen maar met alle nieuwe vrienden die je in die week hebt gemaakt. Ik wist dat mijn toenmalige vriendin ergens in de Arena zat, maar waar?
‘Ik wilde in mijn speech graag een paar woorden in het Nederlands zeggen en had “dank u wel” en ook “doei” geleerd. Na mijn speech moest ik die enorme Waddell Cup dragen en in dat hele kleine wagentje meenemen. Terug bij het kantoortje waar ik vandaan kwam, mocht ik niet meer naar binnen. En daar stond ik dan volop in de make-up en met die enorme cup. Bij de toiletten zag ik een bestuurslid van de Federation of Gay Games (FGG) staan en zei: “Hier, hij is weer van jullie!”
Tekst loopt door onder afbeelding
Waarvoor ontving je de prijs?
‘Dat is me eerlijk gezegd nooit verteld. De Amsterdamse organisatie had een kleine persconferentie georganiseerd over de Waddell Cup, maar tegelijkertijd had de Federation een persconferentie georganiseerd over waar de Gay Games in 2002 zouden plaatsvinden.
‘Dus bij mijn persconferentie was er niemand van de FGG om me te introduceren en uit te leggen waarom ik de Waddell Cup kreeg. Natuurlijk was dat omdat ik Team New York opnieuw had opgericht en daar veel fondsenwerving voor had gedaan. We hadden uiteindelijk de grootste groep deelnemers na Amsterdam. Daarnaast heb ik door de jaren heen heel veel gedaan voor de Gay Games en voor lhbti+-rechten. Maar niemand van de Federation heeft dus ooit toegelicht waarom ik de prijs kreeg.’
Wat betekent de cup voor je?
‘Uiteindelijk was het niet levensveranderend. Je zou verwachten dat ik daarna voor allerlei Gay Games gerelateerde activiteiten zou worden gevraagd, maar nee. Ik ben ook nooit uitgenodigd om zitting te nemen in het bestuur van de Federation. Ik heb er mensen op aangesproken: “Ik hoef echt niet in het bestuur maar ik zou wel een goede woordvoerder van de Federation kunnen zijn of een ambassadeur die naar verschillende steden en landen gaat.” Mijn naam is wel geïnscribeerd op die grote Waddell Cup die ik toen in Amsterdam heb ’gered’, maar de Federation heeft me nooit ingezet dus het effect voor mij was minimaal.’
Na de Gay Games van 1994 was team New York uit elkaar gevallen. Hoe kreeg je zo’n enorm team bij elkaar?
‘Soms heb je een dag in je leven die je nog eens opnieuw zou willen beleven. Voor mij was dat ergens begin augustus 1997. Ik ben juriste en mijn secretaresse kwam bij me: “Ruth, you have a call from Amsterdam!” Ik was nog nooit in Amsterdam geweest, kende er niemand, dus zei: “That’s a scam call! Hang up.” Maar een paar minuten later kwam ze terug en zei: “No, he really wants to talk to you. I think it’s real.”
‘Dat was jij dus. Je vroeg me om een evenement in New York te organiseren omdat de managing director van Gay Games Amsterdam 1998 naar New York zou komen op Labour Day Weekend (begin september – red.). Dat wist jij niet, maar dan is er niemand in New York. Iedereen geniet van het laatste zomerweekend. Ik zei tegen mezelf: Ik ga er geen eigen geld in investeren, maar hoe kan ik het dan wel doen?
‘Ik belde dus het LGBT centre en sprak met de man die daar over de ruimtes ging. Hun beleid toen was dat het centrum twee of drie dollar per persoon toegang vroeg. Dat leek me redelijk en ik dacht: dan vragen we vijf dollar per persoon en openen we een bankrekening. Wat ik daarmee moest wist ik eigenlijk niet, want het ging natuurlijk om een klein bedrag. Toen ging ik praten met de penningmeester van Frontrunners – de lhbti+-atletiekvereniging in New York – of hij het geld wilde beheren en een rekening wilde openen. Ja, dat wilde hij wel op zich nemen. Iemand anders zei: ”Oh, dan maak ik een intekenlijst.” En weer iemand anders “Ik ga wel aan de ontvangstbalie iedereen verwelkomen.” Geweldig!
‘Toen heb ik twee gay newspapers gebeld: “Ik organiseer zonder budget een bijeenkomst voor de Gay Games. Kunnen jullie een gratis advertentie aanbieden?” Beiden zeiden dat als ik een advertentie aanleverde ze die konden plaatsen. Nou, ik had nog nooit een advertentie gemaakt. Ken je die Woody Allen film Everything you always wanted to know about sex but were afraid to ask? Onze tekst werd Everthing you always wanted to know about the Gay Games but did not know who to ask. Met verder alleen de locatie, tijd en toegangsprijs.
‘Bij die bijeenkomst zei iemand: “Ruth, ik kan een website en een database voor je maken.” Ik reageerde: “Die heb ik helemaal niet nodig”, maar ik zette toch een sterretje bij zijn naam op de lijst. Anderen zeiden: ik ben de coach van het basketbal team, ik ben de leider van het softbalteam. Elke keer zette ik een kruisje bij die naam.
‘Terwijl ik had verwacht dat iedereen op Fire Island in de Hampton’s zat kwamen er 150 mensen opdagen! Je directeur was helemaal enthousiast. Er was op geen enkel promotie-evenement in Amerika zoveel publiek afgekomen. Na afloop zei iedereen: “Let’s do this!’“‘
Wat gebeurde daarna?
‘Herinner je je dat we hadden afgesproken na dat weekend te bellen? Je directeur had je al gemeld dat het geweldig was geweest en toen ik je belde, zei je: “Ruth, start Team New York!”
‘Dat was in oktober 1997, maar de Gay Games waren al in augustus 1998! Ik kreeg het even heel benauwd en zei: “Bel me volgende week maar terug.” Nou, intussen belde ik al die mensen met een sterretje op die lijst en plaatste oproepjes voor meer hulp. Van het LGBT-centrum mocht ik gratis de vergaderruimte gebruiken. Ik had verwacht dat er door het oude Team New York wel basiszaken als een IRS charitable tax identification number (een soort BTW- nummer voor non-profitorganisaties – red.) geregeld waren, maar er was niets! Dus ik vroeg aan de penningmeester van Front Runners hoe je een non-profitorganisatie startte. Toen hebben we samen naar beste weten alle formulieren ingevuld. Gelukkig waren die mensen bij de IRS heel behulpzaam.’
Tekst loopt door onder afbeelding
‘Zo startten we met die paar honderd dollar van het eerste evenement een eigen account. In de maanden daarna gingen allerlei mensen sporten coördineren en iedereen was zo vol passie. Iedereen geloofde in de verbindende kracht van lhbti+-sport en in Gay Games Amsterdam 1998. We gingen sponsorgeld ophalen.
‘Natuurlijk waren we niet het Metropolitan Museum of Art en moesten iets speciaals bedenken. Het bestuur besloot dat het standaardlidmaatschap van Team New York het zeer betaalbare 15 dollar moest zijn, maar ik geloofde dat er mensen waren die meer wilden betalen om ons te steunen. Ik creëerde een trapsgewijs lidmaatschap: als je 50 dollar doneerde kreeg je ook het officiële T-shirt. Doneerde je 100 dollar dan kreeg je nog meer en bij 500 dollar kreeg je ook het Team New York-trainingspak. En de cheques begonnen binnen te stromen!
‘Natuurlijk hadden we op dat moment niets: geen T-shirts, geen trainingspakken – het zat allemaal in mijn hoofd. Iedereen ging Team New York promoten bij zijn of haar sportclub en ook de gay newspapers stonden ons toe gratis advertenties te plaatsen, als de ruimte het toeliet. En dankzij mijn eerste vrijwilliger hadden we ook een website. We organiseerden om de paar maanden open bijeenkomsten met informatie over de Gay Games en hoe je je kon inschrijven. Ook hielden we een groot fondsenwervingsevenement dat iedereen enthousiast maakte over de komende Gay Games.’
Hoe regelde je die trainingspakken?
‘Het bestuur wilde een uniform dat niet meer dan 25 dollar kostte, maar waar vind je dat? Dat bestaat niet! Uiteindelijk vond ik een bedrijf dat een heel mooie korting bood en ons behandelde alsof het om een schoolteam ging. Het werd heel mooi. En gelukkig zamelden we in korte tijd genoeg geld in om een deel van de uniformkosten te kunnen subsidiëren, zodat onze leden slechts 25 dollar betaalden!
‘Iedereen was helemaal enthousiast toen we met ruim driehonderd mensen in die T-shirts en uniformen met onze naam en logo bij de openingsceremonie de Amsterdam Arena binnenliepen. En we hadden eigen speldjes, pins. Het onderling uitwisselen van die teamspeldjes is heel belangrijk bij de Gay Games. Iedereen wilde onze pins van Team New York.’
Wat zijn je herinneringen over Amsterdam?
‘Amsterdam was één grote regenboog. Overal in die smalle straatjes met bars en restaurants zag je boven je die Gay Games vlaggen. En ik herinner me dat geweldige plein, de Dam, met die podia, waar al die optredens waren. Overal zag je lhbti+-personen.
‘Ik heb mijn deelnemerskaart bewaard. Iedereen droeg die kaart aan een koord. Buschauffeurs konden gewoon niet aardiger zijn, want we wisten totaal niet waar we naartoe moesten. Iedereen raakte verdwaald en niemand kon jullie straatnamen uitspreken. Dus we lieten gewoon een ticket zien van waar we naartoe moesten en iedereen was zo hulpvaardig en vriendelijk. Ik herinner me ook de grachtenparade met al die drag queens op die boten. Iedereen en alles was zo over de top!’
Aan welke sport deed je mee?
‘Ik deed aan twee sporten mee. Bij mijn nieuwe sportclub in New York hadden ze een klimmuur. Dus ik wilde gaan klimmen. Waarom? Ik houd van een uitdaging en ook van de concentratie. Welke problemen er ook in de wereld zijn, je kunt alleen maar denken aan waar je je handen plaatst, waar je voeten zijn, hoe je nog een stukje hoger op de muur komt en nog een stukje. Je hangt aan touwen dus je valt echt niet dood zolang iemand die touwen maar goed vast houdt. Daarvoor heb ik geoefend en geoefend.
‘Daarnaast heb ik aan de halve marathon meegedaan. Het was een hele warme dag en er was geen water meer voor de mensen achter in het peloton, dus ik vroeg aan iemand uit het publiek om zijn flesje water – gelukkig had die geen tuberculose – en ik haalde de finish. We liepen de historische Olympische route, maar eerlijk gezegd vond ik die niet fijn, want door die kasseien kon je makkelijk vallen en je enkel verzwikken. Maar we liepen door Amsterdam en het uitzicht was prachtig.’
Hoe ben je bij de Gay Gamesbeweging betrokken geraakt?
‘In 1990 werd ik gevraagd om mee te doen aan de Gay Games in Vancouver. Ik weigerde: “Ik ren voor de lol, maar ben toch geen atleet!” Maar wat ik niet begreep: bij de Gay Games draait het allemaal om inclusie en meedoen dus niet zoals bij de Olympische Spelen waarbij namens een land alleen de allerbeste sporters meedoen.
‘Bij de Gay Games kan iedereen meedoen: topatleten maar ook Ruth Gursky’s. Laat mij maar achteraan lopen. Daar heb ik het meeste plezier. Ik geniet er enorm van om aan die toernooien mee te doen, mensen te ontmoeten en nieuwe steden te ontdekken. Toen de Gay Games vier jaar later in New York waren, nam ik aan zowel hardloop- als zwemwedstrijden deel – en mijn liefde voor de Games was geboren.’
Hoe is het nu met de lhbti+-sport in Amerika?
‘Rond 2000 was er een korte periode waarin alles goed leek te gaan voor lhbti+-personen. De rechtspraak, de wetgeving, het leger veranderde. We konden gaan trouwen. Het leek wel of we geen lhbti+-sportclubs meer nodig hadden. Homo’s, lesbiennes, transgenders werden lid van reguliere sportclubs.
‘Helaas is het klimaat de laatste jaren veranderd, grotendeels dankzij onze vreselijke president Trump die haat een nationaal platform gaf. Daardoor gebeuren er tegenwoordig veel enge dingen in Amerika. In de rest van de wereld ook, maar ik kan alleen over Amerika spreken. Helaas komen anti-lhbti+-wetten steeds vaker voor in verschillende staten en steden, en ik vrees dat onze zuurverdiende rechten één voor één worden teruggedraaid. Dit zijn enge, gekke tijden, maar ik weet in mijn hart dat we zullen overleven en bloeien.’
Tekst loopt door onder afbeelding
Reactie van Movisie-expert Hanneke Felten:
‘Wat een inspirerend verhaal! Wat mij onder meer raakte in het verhaal van Ruth is dat iedereen mee mocht doen bij de Gay Games. Je hoefde niet de beste te zijn! Momenteel staat mee mogen doen in de sport onder druk: atletes mogen sinds kort niet meer aan internationale atletiekwedstrijden deelnemen omdat zij transgender zijn. In Nederland heeft de Nederlandse atletiekunie gelukkig gesteld dat iedereen welkom is om aan atletiek mee te doen. De atletiekunie illustreert dat met het mooie verhaal van de jonge trans vrouw Naomi die met veel plezier mee sport. Wat een pijn moet het doen als het je verboden wordt of onmogelijk gemaakt wordt om te sporten en op jouw sport gewoon jezelf te zijn.
‘Ook breder zien we dat uitsluiting en discriminatie in de sport een probleem is: denk aan de homofobe en racistische opmerkingen tijdens hockey- of voetbalwedstrijden. Het is belangrijk dat dit probleem aangepakt wordt want net als Ruth in New York merken we in Nederland dat lhbti+-personen (en andere minderheidsgroepen) graag sporten op reguliere sportclubs en tegenwoordig minder kiezen voor aparte sportclubs. Natuurlijk wil je graag in je eigen buurt kunnen sporten, maar dan is het cruciaal dat je sportclub optreedt tegen discriminatie en inzet op preventie.
‘Bij Movisie hopen wij dat gemeenten hun rol hierbij pakken: zij kunnen op allerlei manieren hun sportverenigingen stimuleren om discriminatie aan te pakken. Bijvoorbeeld door dit op te nemen als subsidievoorwaarde of door sportclubs te belonen (naming & faming) die echt werk maken van inclusie en de aanpak van discriminatie. In dit artikel van Movisie vind je meer tips voor gemeenten. Zo’n beloning hoeft niet zo’n gigantische cup te zijn die Ruth kreeg, maar een oorkonde, medaille of kleine beker wordt zeker gewaardeerd. En uit onderzoek weten we dat goed voorbeeld vaak goed doet volgen.’
Reactie van Movisie-expert Niels van Kleef:
‘Mooi om te lezen hoe de Gay Games in Amsterdam ook op mensen uit het buitenland zo’n goede indruk hebben achtergelaten en hoe Ruth zich heeft ingezet om, met steun vanuit allerlei hoeken, Team New York op te zetten. Ze laat goed zien waarom de Gay Games, en daarmee meer aandacht voor lhbti+-inclusie, ook 25 jaar na de editie in Amsterdam nog altijd nodig zijn.
‘Ze benoemt het veranderde klimaat in de Verenigde Staten, met meer geweld, meer ruimte voor haatdragende uitingen, en anti-lhbti+-wetten die in veel staten worden ingevoerd. Zoals de recent ingevoerde wetten in Florida die het leven voor lhbti+-personen daar steeds moeilijker maken. Zo is het nu verboden voor kinderen om naar drag shows te gaan, hebben transgender personen niet meer het recht om naar toiletten te gaan die overeenkomen met hun genderidentiteit en kunnen kinderen uit huis geplaatst worden als ze genderbevestigende zorg ontvangen. Steeds meer lhbti+-personen, met name transgender personen, ontvluchten Florida daarom, of denken hier in ieder geval over na.
‘Zover is het in Nederland gelukkig niet. Toch voelen we ook hier dat het klimaat verandert: meer backlash, meer anti-lhbti+-incidenten en rechten die onder druk komen te staan. Een zorgwekkende ontwikkeling. Des te belangrijker is het dat evenementen als de Gay Games blijven bestaan. Dit soort evenementen brengen de gemeenschap bijeen en dat is juist heel belangrijk als er vanuit de maatschappij veel negatieve reacties komen. Dit soort evenementen dragen bij aan meer begrip voor lhbti+-personen.’
25 ervaringsverhalen over Gay Games Amsterdam 1998
Gay Games Amsterdam 1998 geldt wereldwijd nog steeds een van de grootste lhbti-evenementen ooit met ruim 3.000 vrijwilligers, ca. 15.000 deelnemers, en in totaal zo’n 250.000 bezoekers.
Paul van Yperen, destijds woordvoerder van Gay Games, zoekt zijn oud-collega’s, deelnemers en bezoekers op om hun verhalen over die mijlpaal vast te leggen en vraagt steeds aan twee jonge Movisie-experts, Hanneke Felten en Niels van Kleef, wat we nu van hun ervaringen kunnen leren. Bij elk verhaal vind je foto’s van toen van Marian Bakker en van nu van MacSiers Imaging.
Het verhaal van Ruth verscheen eerder op 31 mei 2023 op Movisie.nl